03-09 Eylül tarihleri arasında düzenlenen Sağlık Haftası başladı. Sağlık Bakanlığı çeşitli etkinliklerle sağlık alanındaki önemli konulara dikkat çekmeye çalışacak bu hafta.

Bu önemli konulardan birisi de, çeşitli hastalıklar için aşı olmanın yaygınlaştırılması veya bir diğer bakış açısıyla, yükselen aşı karşıtlığının engellenmesi.

Aşı karşıtlığının bütünüyle ortadan kaldırılması tabii ki nihai hedef ama bunun kolay olmayacağı anlaşılıyor, hele başka ülkelerdeki gelişmeleri de izleyince..

Bu etkinliklerden birisinin adı "Aşının gücüne inan, aşılan."

Açıklama metninde gerçekten de önemli bilgiler var. Aslında resmi ya da özel, bütün kaynaklarda yer alan bu önemli bilgilerin sıkıntısı çekilmiyor ama anlaşılan pek etkili olamıyor ki, aşı karşıtlığı varlığını ve etkinliğini sürdürüyor. 

Çocukluk çağı hastalıklarından bazıları kimi zaman salgın tehlikesinden söz ettirecek derecede yaygınlaşabiliyor. Yine birkaç aydır Avrupa’da ve Türkiye’de boğmaca vakalarının hızla arttığından bahseden haberlere ve uzman tavsiyelerine sıkça rastlanıyor. Özellikle bebeklerin korunması için aşılamanın önemine dikkat çekiliyor, “54 yıl önceki hastalık geri döndü” deniyor.

Boğmaca ölümcül olabilir..

Çocukluk hastalıklarının en tehlikelilerinden birisi olan boğmaca, ölümcül olabiliyor. Yakınlarda boğmaca vakalarında Avrupa’da önceki 2 yıla göre 10 kat artış olduğu bildiriliyordu. Örneğin İngiltere'de boğmaca salgınının son 40 yılın en kötüsü olabileceği endişesi yaşanıyor. 

Türkiye’de de benzer haberler görülüyor. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz da, Avrupa'da ve Türkiye'de boğmaca vakalarının hızla arttığını belirterek, özellikle bebeklerin korunması için aşılamanın önemine dikkat çekti yakınlarda.

Boğmaca aslında kontrol edilebilen bir hastalık ama eğer aşısı vaktinde yaptırılırsa. Oysa ne yazık ki gerek hamile anne adayları ve gerekse bebeklerde aşılanma oranı pek çok ülkede şimdiye kadarki en düşük seviyede.

Uzmanlar aşılama eksikliğinin, Covid sonrası aşı tereddüdü ve farkındalık eksikliğinin bir karışımından kaynaklandığını da söylüyor.

Avrupa’da da Türkiye’de de..

Gelmekte olan fırtınayı anlatmak için şu örneği verebiliriz. İngiltere’de Boğmaca vakalarının tek bir ayda yaklaşık 2.600 arttığı açıklandı. 2024 yılında 7.500'den fazla vaka kaydedildi; bu sayı, 2023'ün tamamında görülen seviyenin neredeyse dokuz katı..

Boğmaca hastalığı ve tedbir alınmaması halinde olası üzücü sonuçları hakkında sıkça haberler yayınlanıyor medyada. Başlıca tedbir de kuşkusuz aşı. Hamileliğinde anneye veya doğum sonrasında uygun dönemde bebeğe. Ne yazık ki, kaynağı ne olursa olsun aşı karşıtlığı da bir gerçek.

Bu kez hastalığa ve yol açtığı üzücü sonuçlara ilişkin statik rakamları sıralamaktansa, sağlık haberlerine göz atarken rastladığımız, bir annenin dramını aktarmaya çalışalım..

Bir annenin dramı..

Haber Dailymail gazetesinden..

Anne Susan Ray 14 yıllık hemşire ve 24 yıllık bir ebe, kıdemli bir sağlık çalışanı..

Oğlu Spike henüz 11 günlükken boğmaca hastalığına yakalandı.

Spike aşı olmak için henüz çok küçüktü, annesi de hamileliğinde boğmaca aşısı olmamıştı ne yazık ki.

Sonuç; elden gelen tedavi tabii ki yapıldı ama ne yazık ki boğmaca hastalığı ilerledi ve bebeğinde beyin hasarı bıraktı.

Şimdi, annesi Susan, İngiltere'de bebek ölümlerine yol açan bir salgının ortasında tüm hamile kadınları aşı olmaya çağırıyor ama kendi çocuğu için artık çok geç..

Suzan hissettiklerini şöyle anlatıyor:

"Her seferinde birinin boğmacaya “sadece öksürük” dediğini duyduğumda, oğlumun makinelere bağlı ve kablolarla kaplı, yoğun bakımda yaşam mücadelesi verdiği o minik halinin fotoğrafını çıkarıp; ‘Sana bu sadece öksürük gibi mi görünüyor?' diye sormak istiyorum"

“Farkındalık eksikliği beni çok öfkelendiriyor”

İngiltere’de Ulusal Sağlık Hizmeti’nin (NHS), boğmaca aşısını anne adaylarına yaygınlaştırma planı, Spike doğduktan iki yıl sonra, 2012 yılında duyuruldu kamuoyuna.

Şimdi aşının, hamile kadınlara çocukları henüz doğmadan ve bebeklere hayatının ilk aylarında onu korumak için verildiğini hatırlatan anne Ray şunları söylüyor:

“Ama bu konuda gerçek bir farkındalık eksikliği var, bu da beni çok öfkelendiriyor. Bebekler hala boğmacadan ölüyor ve bunun ciddiye alınması gerekiyor. Spike aşılanmış olsaydı asla bu kadar hastalanmaz ve beyin hasarı yaşamazdı.”

Susan Ray'in diğer ebeveynlerin kendi deneyiminden öğrenmesini istediği bir ders ise; “Boğmaca hastalığının 'sadece bir öksürük' olmadığı, tehlikeli bir bakteriyel enfeksiyon olduğu ve ciddiye alınması gerektiği.” 

Boğmaca, bordetella pertussis adı verilen bakterinin yol açtığı, akciğerlerde meydana gelen ve özellikle küçük çocuklarda ağır seyreden akut bir bakteriyel enfeksiyon.

Etkileri ve sonuçları İngiltere’de de aynı Türkiye’de de..