Başlangıçta diyabet tedavisi için geliştirilen ilaçlar, şimdi modaya uygun bir kilo verme seçeneği haline geldi. Kim bunlar; “GLP-1 reseptörü agonistleri”, kısaca GLP-1 ilaçları.

Diyabet ilacı ile aynı etken maddeden üretilen zayıflama ilaçlarına olan yoğun talep, sonunda diyabet ilaçları kanalında tıkanmaları da beraberinde getirdi.  

Eli Lilly ve Novo Nordisk'in GLP-1 ilaçlarına olan talep, kimi ülkelerde ara ara kıtlıklara yol açtı, kimi ülkelerde iş ihracat yasağı uygulamaya kadar ilerledi.

Yeni bir rapora göre, ürünlerin yüksek fiyatları bazı ülkelerde ürünleri daha da erişilmez hale getiriyor.

Sınır tanımayan doktorların çalışması

MSF (Médecins Sans Frontières / Sınır Tanımayan Doktorlar) tarafından geçen hafta Amerikan Tabipler Birliği Ağı Açık Dergisi'nde yayınlanan bir araştırma, bu popüler ilaçların düşük ve orta gelirli ülkelerde büyük ölçüde bulunamadığını ortaya çıkardı.

MSF'den yapılan açıklamaya göre, ürünlerin satıldığı ülkelerde erişimi kısıtlayan bir başka etken de yüksek fiyatlar.

MSF, diyabet için GLP-1 ilaçlarının Brezilya'da aylık 95 dolar, Güney Afrika'da 115 dolar, Letonya'da 230 dolar ve ABD'de 353 dolar olduğunu söylüyor.

Tablonun diğer yüzündeki manzara şöyle: Çalışmaya göre, markalı şirketler erişimi artırmak için jenerik üreticilerle ortaklık kurabilse, fiyatlar aylık 1 dolardan daha az olabilir.

Patent nedeniyle, jenerikleri henüz üretilemiyor

Elbette Lilly ve Novo'nun ilaçları üzerindeki patentleri henüz kalkmış değil, yani bu ilaçların jeneriklerinin üretilmesi henüz mümkün değil.

MSF, GLP-1 ilaç üreticisinin düşük ve orta gelirli ülkeler için fiyat açıklamaması nedeniyle şirketlerin küresel fiyatları düşürmek için üzerlerine düşeni yapmadığını savunuyor.

MSF'nin erişim kampanyası eczacı koordinatörü Christa Cepuch yaptığı basın açıklamasında, "Bu yeni ilaçlar diyabetle yaşayan insanlar için mutlak bir oyun değiştirici, ancak düşük ve orta gelirli ülkelerde onlara ihtiyaç duyan yüz milyonlarca insanın ellerinden uzak tutuluyor" açıklamasını yaptı.

Analitik firması GlobalData'nın öngörüsüne göre, GLP-1'lerin bu yılın en çok satan ilaç sınıfı olması ve PD-1 inhibitörleri arasında en üst sırada yer alması bekleniyor. Yıllık satışların 2029 yılına kadar 100 milyar doları geçmesi bekleniyor.  

Novo ve Lilly’den açıklamalar

Bir sözcü Fierce Pharma'ya e-posta yoluyla yaptığı açıklamada Novo'nun, bu çalışmada kullanılan analizden haberdar olmadığını ancak ürünlere daha fazla erişimi desteklemek için inovasyon ve satın alınabilirlik kaldıraçlarının sürekli olarak değerlendirilmesi gerektiğini her zaman kabul ettiğini söyledi.

Lilly’den bir şirket sözcüsü ise "2023 yılında Lilly ve bağlı kuruluşlarımız, dünya çapında uygun hastalara ücretsiz ilaç sunan hayır kurumlarına 4,3 milyar dolar ilaç sağladı" dedi.

Bu ilaçlardaki fiyat sorunu ABD’de de gündemde.

ABD’de Maliyetlendirme çalışması, Senato Sağlık, Eğitim, Çalışma ve Emeklilik (HELP) Komitesi Başkanı Senatör Bernie Sanders, yaptığı açıklamada Novo'ya, Ozempic ve Wegovy'nin ABD liste fiyatını Kanada'daki aylık 155 dolarlık fiyatına indirmesi çağrısında bulundu.

Sanders, "Ozempic, Amerika'daki diyabet ve obezite salgınlarında ezber bozan bir potansiyele sahip. Ancak bu ilacın fiyatını ciddi oranda düşürmezsek, ihtiyacı olan milyonlar bu ilacı alamayacak" dedi.

Kaynak için tıklayınız