Güneşin ultraviyole ışınlarının yumuşak, yanabilir bedenlerimize zarar vermemesi için insanlar kendilerini güneşten özenle koruması gerekiyor. Kozmetik reyonlarında çeşitli isimlerde satışa sunulmuş, çok çeşitli güneş koruyucuları, kremleri, yağları, sütleri vs var.

Çeşit çok da asıl önemli olanın, bu koruyucuların içerdiği “SPF”, ürünün kullanım şekli, kullanım süresi gibi faktörler olduğu anlaşılıyor, konunun uzmanlarının anlattıklarına göz atınca.

SPF (Sun Protection Factor” yani “Güneş Koruma Faktörü.. Değeri büyüdükçe ürünün koruma etkisi de o kadar artıyor. Misal; SPF 50 bir güneş kremi, SPF 15 bir kreme göre daha yüksek koruma sağlıyor.

İşin ucu cilt kanserine kadar uzanıyor..

The Guardian dün güneş koruyucuları ve SPF hakkında önemli bir inceleme yayınladı. Özetini sunuyoruz..

Güneş koruyucularının doğru şekilde uygulanmaması halinde, güneş ışınlarının tehlikeli sonuçlara yol açabileceğini söylüyor konuya ilişkin uzmanlar.

Amerikan Dermatoloji Akademisi'ne (AAD) göre cilt kanseri, Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık görülen kanser türü. Birleşik Krallık’ta ise cilt kanserinin en ciddi türlerinden biri olan melanom oranları 2023'te rekor seviyeye ulaştı.

Melanom riski yalnızca beş güneş yanığı ile iki katına çıkabiliyor; yanmasanız bile UV'ye maruz kalmak cilt kanseri riskini artırabiliyor.

Güneşe maruz kalma süresi başka, miktarı başka..

Bir güneş koruyucunun SPF'si veya güneş koruma faktörü, ürünün ne kadar koruma sağladığını gösteriyor.

Kurul onaylı dermatolog ve New York City'deki The Dermatology and Laser Group'un sahibi Dr. Arash Akhavan, laboratuvarlarda güneş kremi geliştirilirken, SPF derecesinin bir ürünün güneş yanığına karşı ne kadar süreyle koruduğuna göre belirlendiğini söylüyor.

Bu, işlem görmemiş cildin yanması genellikle 10 dakika sürüyorsa, SPF 30 ile işlem görmüş cildin yanmasının 30 kat daha uzun süreceği anlamına geliyor.

Ancak uzmanlar, pratikte işlerin böyle yürümediğini söylüyor. ABD Gıda ve İlaç İdaresi'ne (FDA) göre; SPF, doğrudan güneşe maruz kalma süresiyle değil, güneşe maruz kalma miktarıyla ilgili.

Güneşe maruz kalma miktarı ise günün saatine bağlı. Örneğin, güneşe maruz kalma öğle saatlerinde sabahın erken saatlerine göre daha fazla olacaktır.

Bu aynı zamanda coğrafi konuma da bağlı; örneğin ekvatora daha yakın olan yerler, kutuplara daha yakın olanlara göre daha fazla güneş ışığına maruz kalıyor.

Güneş koruyucunun ne kadar koruma sağlayacağını etkileyen diğer faktör ise kişinin cilt tipi. Ayrıca koruyucuyu ne sıklıkta ve ne kadar kapsamlı bir şekilde yeniden uyguladığı da önemli.

SPF seviyeleri arasındaki fark nedir?

Kurul onaylı dermatolog ve Seattle merkezli Modern Dermatoloji uygulamasının kurucusu Dr. Heather Rogers, SPF seviyelerinin, engelledikleri UVB ışınlarının yüzdesine göre belirlendiğini söylüyor.

SPF 15, UVB radyasyonunun yüzde 93'ünü, SPF 30 yüzde 97'sini ve SPF 50 yüzde 98'ini bloke ediyor. SPF 100, UVB radyasyonunun yüzde 99'unu engelliyor.

Yani SPF 50'ye sahip bir güneş koruyucu, UVB ışınlarını daha fazla engelliyor ve bu nedenle SPF 30'a göre daha fazla güneş koruması sağlıyor.

Hangi seviyede SPF kullanıldığının nasıl bir önemi var?

Genel bir kural olarak güneş koruyucu kullanırken aşırıya kaçmamalısınız.

Akhavan, "Uygularken kendinizi rahat hissedeceğiniz en yüksek SPF derecesini kullanmanızı tavsiye ederim" diyor.

Hem AAD hem de Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi (NHS), minimum 30 SPF seviyesinin kullanılmasını öneriyor.

Rogers, daha fazla güneş koruması sağlamanın yanı sıra, daha yüksek SPF seviyelerinin bazı insan hatalarını telafi etmeye yardımcı olduğunu da söylüyor.

Şöyle ki; birçok kişi her uygulama için tavsiye edilen güneş koruyucu miktarından çok daha azını kullanıyor ve bu da sunduğu koruma düzeyini düşürüyor. Örneğin, SPF 30'un çok hafif uygulanması halinde, yalnızca SPF 15'in kapsamını alınıyor olabilir.

UVA ve UVB ışınları arasındaki fark nedir, ikisinden de korunmak gerekiyor mu?

SPF, güneş koruyucunun engellediği Ultraviyole B (UVB) ışınlarının yüzdesini ifade ederken, Ultraviyole A (UVA) ışınları da cildimize zarar verebilir.

Texas Üniversitesi'nin MD Anderson Kanser Merkezi'ne göre, "UVA radyasyonu, Dünya'ya ulaşan tüm UV ışınlarının yüzde 95'ini oluşturuyor" Bu ışınlar cildimize derinlemesine nüfuz ederek bronzlaşmaya neden oluyor. Ayrıca kollajene zarar veriyor ve kırışıklıklara da neden oluyor.

UVB ışınları cilde o kadar derinlemesine nüfuz etmiyor ancak çok güçlüler ve yaptıkları hasar cilt kanserine ve katarakta yol açabiliyor.

FDA, kendinizi hem UVB hem de UVA ışınlarından korumak için, her ikisine de karşı koruma sağlayan geniş spektrumlu güneş koruyucularının kullanılmasını öneriyor.

Fiziksel/mineral ve kimyasal güneş koruyucuları arasındaki fark nedir?

Fiziksel veya mineral güneş kremleri ile kimyasal güneş kremleri, cildin farklı seviyelerinde çalışıyor.

Kimyasal güneş kremlerinin cilt tarafından emilen güneş koruyucu bileşenler içerdiğini söylüyor Akhavan. Bunlar genellikle avobenzon, homosalat, oktisalat ve oktokrilen gibi bileşenleri içeriyor. Akhavan, bu bileşenler "UV ışınımını emer ve cilt hücrelerine zarar vermeden önce UV ışınlarından gelen zararlı enerjiyi ortadan kaldıran kimyasal bir reaksiyona girer" diye açıklıyor.

Mineral güneş kremleri veya güneş kremleri olarak da bilinen fiziksel güneş kremleri genellikle çinko oksit ve/veya titanyum oksit içeriyor. Bu mineraller cildin üst tabakasına yerleşerek güneş ışınlarını yansıtarak cilde nüfuz etmesini engelliyor.

AAD, hassas cilde sahip olanlar için mineral güneş kremlerinin sıklıkla önerildiğini söylüyor.

Uzmanlar, yüzünüzde ve vücudunuzda farklı SPF düzeyleri kullanmanıza gerek olmadığını, SPF 30’un her ikisi için de önerilen minimum seviye olduğunu belirtiyorlar.

“6 aydan büyük herkesin güneş koruyucu kullanması gerekir..”

Temel olarak altı aydan büyük herkesin güneş koruyucu kullanması gerekiyor. AAD, altı aydan küçük bebekler için güneş koruyucu kullanımını en aza indirmeyi, onları gölgede tutarak ve bunun yerine güneşten koruyucu giysiler giydirerek güneşten korumayı öneriyor.

Herkes için SPF 30 veya üzeri standarttır. Rogers, daha koyu cilt tonlarına sahip kişilerin doğuştan güneş korumasına daha fazla sahip olduklarını ve bu nedenle bronzlaşmalarının veya yanmalarının daha uzun sürdüğünü ancak aynı zamanda cilt kanserine karşı da duyarlı olduklarını belirtiyor.

FDA'nın kılavuzunda "Tüm cilt renklerinden insanlar güneşte vakit geçirmekten dolayı cilt kanseri, cilt yaşlanması ve güneş yanığı riski altındadır" yazıyor.

Ne kadar güneş koruyucu kullanmak gerekiyor?

Muhtemelen düşündüğünüzden daha fazlası..! Block ve Hieken, her uygulama için vücudunuza yaklaşık 1,5 ons (yaklaşık bir shot bardağı değerinde) güneş kremi ve yüzünüze ve boynunuza da yarım çay kaşığı güneş kremi sürmenizi öneriyor.

Sprey güneş koruyucuları için “ciltte eşit bir parlaklık oluşana kadar” uygulanması gerektiği söyleniyor.

Güneş koruyucu ne sıklıkla yeniden uygulanmalı?

Uzmanlar, güneş koruyucunun en az iki saatte bir tamamen yeniden uygulanması gerektiğini söylüyor. FDA kılavuzu, "yüzüyorsanız veya terliyorsanız" ek uygulamalar öneriyor.

Rogers, birçok insanın güneşten korunma konusunda yetersiz kaldığı noktanın yeniden uygulama yapmamak olduğunu belirterek, “Güneş kremi sadece uyguladığınız kadar iyi bir iş çıkarır” diyor.

Güneş koruyucunun alternatifleri var mı?

Güneş koruyucular güneşten korunmanın önemli bir parçası olsa da uzmanlar zararlı ultraviyole ışınlardan kaçınmanın en iyi yolunun mümkün olduğunca güneşten uzak durmak olduğu konusunda hemfikir.

Block ve Hieken, güneş ışınlarının en güçlü olduğu gün ortasında açık havaya çıkmamayı öneriyor: "Saat 10 ile 16:00 arasında içeriye girin."

Rogers ayrıca insan hatasına daha az yer olduğu için güneş koruyucudan daha etkili olabileceğini öne sürdüğü güneşten koruyucu giysiler de öneriyor. Bir giysi parçasının UVA ve UVB ışınlarından ne kadar koruma sağladığının bir ölçüsü olan ultraviyole koruma faktörüne atıfta bulunarak, "Pahalı UPF giysileri satın almanıza da gerek yok" diyor.

Rogers, koyu renkli giysilerin önemli ölçüde güneş koruması sağladığını söylüyor. Beyaz kıyafetlerin aynı şeyi sunmadığı konusunda uyarıyor.

"Beyaz pamuklu bir tişört size dokuzluk bir UPF verecektir" diye açıklıyor. "Gri pamuklu bir tişört size 98 UPF verecektir." Giysiler için resmi bir UPF gerekliliği yoktur, ancak Cilt Kanseri Vakfı, UPF'si 30 ila 49 arasında olan giysilerin "çok iyi koruma" sağladığını ve UPF 50 veya üzeri oranlara sahip olanların "mükemmel" olduğunu söylüyor.

Sonuçta en iyi güneş koruması tüm bu araçların birleşimidir. Rogers, "Herkesin güneşle farklı bir ilişkisi var" diyor.

Kaynak için tıklayınız