Tarih boyunca uzunca bir süre kraliyet mensuplarının mavi kanlı olduğuna inanıldı. Böyle bir şey yoktu tabii. Acaba bu “Mavi kan” lafı nereden çıkmıştı? Bu konuda birkaç tez var.

Birincisi Orta Çağ'dan kalma, cilt tonuyla ilgili bir terim olduğu yolunda. Ayrıcalıklı insanlar güneşte çalışmaz, kendilerini güneşten korurlardı. Güneş görmeyen tenleri bembeyaz kalmıştı. Oysa güneşte geçirdikleri uzun günler nedeniyle işçi sınıfının teni çok daha koyu renkteydi, çeşitli esmer tonlarında.

Damarların mavi görünümü bembeyaz cildin üzerinden kolaylıkla fark edilebiliyordu. Belki de içindeki kan mavi olduğu için öyle görünüyordu! Mantık yürütmeyin lütfen, Orta Çağ’dan bahsediyoruz.

Bir diğer görüş ise bunun bir efsane olduğunu ve bu fikrin aslında Romalı tarihçi Cornelius Tacitus (2. yüzyıl) tarafından metinlerin yanlış çevrilmesinden doğduğunu söylüyor. Zamanının imparator ve krallarına "Göksel kandan doğmuş" anlamına gelen caelesti sanguine ortam ifadesiyle atıfta bulunuldu. 

Celestial (gökyüzüne ilişkin) kelimesi, çevirilerde celeste (belirli bir mavi türü) olarak değiştirildiğinde kafa karışıklığına yol açtı.

Günümüzde mavi kan..

Diğer yandan mavi tonlu kan mevcuttur ve herkes buna sahip olabilir! Bu bir hastalık da olsa..

Diariomedico’da yayınlanan bir haber konuyu özetle şöyle anlatıyor:

Kanın kırmızı rengi, oksijenin vücudun doku ve organlarına taşınmasından sorumlu olan hemoglobinden (kırmızı kan hücrelerinin içindeki protein) kaynaklanır. Mavi kanı olan kişilerin kanlarında, çeşitli nedenlerden dolayı oksijeni de taşımayan bir tür hemoglobin bulunur. Bu, kanınızın ve vücudunuzun bazı kısımlarının, özellikle de elleriniz, ayaklarınız veya ağzınızın maviye dönmesine (siyanoz) neden olur.

Kan neden maviye döner?

İspanya Hematoloji ve Hemoterapi Derneği (SEHH) Eritropatoloji grubu üyesi Mariola Abio Calvete, kanımızın veya vücudun bazı bölümlerinin maviye dönmesinin en yaygın yolunun, anestezikler, bazı antibiyotikler ve nitritler (etlerin zarar görmesini önlemek için katkı maddesi olarak kullanılır) gibi bazı ilaçların, maddelerin veya gıdaların üretebileceği yan etkilerden kaynaklandığını açıklıyor.

Öncelikle hematolog bu yan etkilerin çok az vakada ortaya çıktığını hatırlatıyor. 

Olan şu ki, bu ilaçlar veya maddeler anormal miktarda methemoglobin üretebilir; bu methemoglobin, yüksek seviyelerde oksijenin taşınmasında zorluğa neden olan ve "Edinilmiş methemoglobinemi" olarak bilinen bir hemoglobin formudur. 

Abio Calvete, "Bu ilaçları alan kişilerde aniden yan etkiler ortaya çıkabilir ve belirli bir profile sahip olmayabilir" diyor.

Hematolog, “Hastalar acil servise mavimsi bir renk, nefes darlığı, baş ağrısı ve/veya baş dönmesi ve normal koşullarda yüzde 2'nin altında olan metaemoglobin seviyeleri yüzde 12-15'in üzerindeyken gelirler" diye açıklıyor.

Güven verici bir mesaj da ekliyor: "Genellikle tedaviye oldukça iyi yanıt verirler ve bazen etkilerini izlemek gerekse de genellikle 7 ila 10 gün içinde evlerine dönerler." Ciddi vakalarda kan nakli ve hastaneye yatış gerekebilir. Genel olarak, ortaya çıkan birkaç vakada, iyileştikten sonra herhangi bir sekel görülmemektedir.

Doğuştan mıdır?

Methemoglobinemi her zaman edinsel (sonradan kazanılmış) değildir; bazı insanlar normalden daha yüksek seviyelerde doğarlar. Bu durum "Konjenital (doğuştan) veya kalıtsal methemoglobinemi" olarak bilinir ve tip 1 veya tip 2 olabilir. Tip 1 veya tip 2'nin gelişmesi için her iki ebeveynden de geçmesi gerekir. Konjenitalde, edinilmişin aksine, metaemoglobin seviyeleri yeniden düzenlenmez ve kroniktir.

Bir hematolog, kariyeri boyunca bu tür methemoglobinemi hastasıyla karşılaşmayabilir; çok ciddi olmasına rağmen vaka yüzdesi çok düşüktür.

Kaynak için tıklayınız