Avrupa Birliği (AB) kalıcı olma eğilimi gösteren ilaç sıkıntısına karşı bir adım daha attı. Ekim ayında Avrupa Komisyonu’nu önlem paketinde haber verilen “Kritik ilaçlar listesi”ni açıkladı. Liste Avrupa İlaç Ajansı (EMA) ve tüm AB üye devletleriyle birlikte geliştirildi.

Hazırlanan bu liste, temin edilmesinde aksaklık yaşanmaması gereken temel ilaçların listesi anlamını taşıyor. Görünen ilk hedef, 2024/25 yılı kışından önce, en azından bu temel ilaçlarda sıkıntı çekmemek için, gerekli önlemleri hayata geçirmek. Bir sonraki somut adım ise kritik ilaçlar ittifakını kurmak.

Bu listenin bir görevi de; “İlaç tedarik zincirinde ek önlemlerin nerelerde gerekli olduğunu analiz etmek için bir zemin oluşturmak” şeklinde tanımlanıyor.

Avrupa İlaç Kurumu tarafından yayınlanan listede, amoksisilin gibi temel antibiyotikler, morfin gibi ağrı kesiciler ve diyabet tedavisinde kullanılan insülin gibi çok çeşitli temel, jenerik ilaçlar ile kızamık, hepatit B ve tetanoz için bazı aşılar yer alıyor.

2024 yılı boyunca inceleme devam edecek ve AB'de henüz ilk listeye dahil edilmemiş diğer izin verilen ilaçları da kapsayacak şekilde genişletilecek.

Liste bir sonraki aşmada, şu anda teklif halinde olan Kritik İlaçlar Yasasının bir parçası haline gelecek.

Asıl hedef “Avrupa İlaç Sektörü Reformu”

Geri planda ise asıl büyük hedef var. Avrupa Birliği kendi çatısı altındaki ülkelerde geçerli olacak bir ilaç sektörü reformuna hazırlanıyor.

Avrupa Komisyonu web sitesinde tasarlanan “İlaç Sektörü Reformu” şöyle anlatılıyor:

“AB'nin ilaç sektöründeki reformu, Avrupa Sağlık Birliği için bir kilometre taşıdır ve daha sağlıklı, daha dayanıklı ve daha eşit bir Avrupa'ya giden yolu açmaya yönelik kolektif çabalarımızda önemli bir adımdır.

Bu önemli sektörü daha çevik, esnek ve 21. yüzyılın ihtiyaçlarına uygun hale getirmek için bir fırsattır. Bu, son 20 yılın en büyük reformudur.”

İlaca erişimin Avrupa genelinde farklılık gösterdiği belirtilen açıklamada, bazı Avrupalıların kendilerine en yakın eczanede bir ilacı bulmak için ortalama 4 ay beklemek zorunda kalırken, bazılarının aynı ilacı bulmak için 2 yıldan fazla beklemek zorunda kaldığı belirtiliyor.

Ayrıca antibiyotik ve ağrı kesici gibi ilaçların olası kıtlığı konusunda da artan endişelerden söz ediliyor.

Hazırlanan ilaç sektörü reformunun temel hedefleri:

• İlaçlar için “Tek Pazar” oluşturmak, böylece ülkeler arasındaki erişim ve fiyat farklılıklarına son vermek

• İlaçların hastalara daha hızlı ulaşması için idari yükün azaltılması

• Uygun fiyatlı ilaçlara daha iyi erişimin sağlanması

• İlaç sıkıntısının giderilmesi ve arz güvenliğinin sağlanması

Bu ifadelerin toplamında ortaya çıkan ana fikrin “Avrupa Birliğini oluşturan ülkelerdeki vatandaşların tamamının ilaca eşit olarak ve en ucuz şekilde ulaşmasını güvence altına alacak sistemi kurmak” olduğu açıkça görülüyor. Böyle bir sonuca günümüz koşullarında ulaşmanın ifade şekline “Reform” demek de yanlış olmasa gerek.

Avrupa Komisyonunun açıklamaları şöyle devam ediyor:

“Avrupa'da tüm hastaların ilaca aynı erişim hakkı olmalıdır. İlaç, hastalara ihtiyaç duydukları anda ulaşmalı ve tüm Üye Devletler ilacı aynı anda almalıdır. Bu yasa teklifi herkesin etkili ve uygun fiyatlı ilaçlara daha iyi erişimini sağlamayı amaçlıyor.

Uygulamada bu, AB genelindeki tüm hastaların güvenli, etkili ve uygun fiyatlı ilaçlara zamanında ve eşit şekilde erişmesini sağlamak anlamına geliyor. Bu amaçla, yeni teşvikler şirketleri ilaçlarını tüm AB ülkelerindeki hastaların kullanımına sunmaya teşvik ederken, çocuklara yönelik ilaçlar ve nadir hastalıklara ilişkin AB mevzuatı da revize edilecektir.”

Avrupa Birliği, 136 milyar euroluk (148 milyar dolar) ilaç endüstrisini düzenleyen kanunlarını daha geniş bir şekilde elden geçirmeye hazırlanıyor.

Diğer yandan ilaç üretiminin son 10 yılda çeşitli nedenlerle AB dışına kaydırılması jenerik ilaçlar ve temel bileşenlerde Hindistan ve Çin'e büyük ölçüde bağımlı hale gelinmesi sonucunu doğurdu. Yeni reform tasarısıyla, bu bağımlılığı ortadan kaldırılacak ve üretimi yerlileştirecek önlemler de masaya getirildi.